Opieka nad osobami niesamodzielnymi to ogromne wyzwanie, które wiąże się nie tylko z codziennymi obowiązkami, ale także z emocjonalnym i fizycznym obciążeniem. Opiekunowie często zmuszeni są do rezygnacji z własnych potrzeb, co może prowadzić do problemów ze zdrowiem psychicznym, stresu i wypalenia. W związku z tym niezwykle ważne jest, by zapewnić im odpowiednie wsparcie emocjonalne i psychologiczne, które pozwoli im na skuteczną opiekę nad bliskimi, bez narażania własnego zdrowia psychicznego.

Znaczenie zdrowia psychicznego opiekunów

Stres, wypalenie zawodowe, poczucie osamotnienia i niewystarczająca pomoc z zewnątrz mogą prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia psychicznego opiekuna, co odbija się negatywnie zarówno na opiekunie, jak ina osobie niesamodzielnej będącej pod jego opieką. Często wchodząc w rolę opiekuna zapomina się o własnym dobrostanie, co w konsekwencji prowadzi do spadku motywacji, trudności w podejmowaniu decyzji, a także zaburzeń emocjonalnych takich jak lęki, depresja czy chroniczne zmęczenie.

Pomoc psychologiczna i wsparcie emocjonalne są więc niezwykle ważne. W Internecie nie brakuje artykułów pomagających w zrozumieniu, jak radzić sobie z trudnymi emocjami i stresem. Warto jednak pamiętać, że w przypadku stale utrzymującego się spadku samopoczucia, uczucia przytłoczenia i przygnębienia warto zwrócić się do psychologa.

Strategie radzenia sobie ze stresem

Opieka nad osobami niesamodzielnymi to zadanie, które często wiąże się z intensywnym stresem i emocjonalnym obciążeniem. Przewlekły stres, jeśli nie jest odpowiednio zarządzany, może prowadzić do wypalenia zawodowego, depresji i problemów zdrowotnych. Istnieje jednak wiele strategii, które mogą pomóc opiekunom w radzeniu sobie ze stresem, poprawiając ich zdolność do efektywnej opieki nad osobą chorą, a także ich własne samopoczucie. Oto kilka kluczowych sposobów:

1. Techniki relaksacyjne

Relaksacja jest jedną z najskuteczniejszych metod redukcji stresu, pomagającą opiekunom odzyskać spokój i równowagę psychiczną. Opiekunowie mogą korzystać z różnych technik, takich jak:

• Medytacja lub modlitwa – Praktyka medytacyjna, polegająca na skupieniu uwagi na oddechu, ciele lub wyobrażeniach, pozwala na wyciszenie umysłu i zredukowanie napięcia. Taką rolę może pełnić również modlitwa, która sprzyja wyciszeniu, uspokojeniu oraz uporządkowaniu myśli. Medytacja i modlitwa pomagają w redukcji poziomu kortyzolu, hormonu stresu, oraz poprawia koncentrację i samopoczucie
• Progresywna relaksacja mięśni – Technika ta polega na napinaniu i rozluźnianiu różnych grup mięśniowych w celu uwolnienia napięcia. Praktykowanie progresywnej relaksacji może pomóc w redukcji stresu i poprawie fizycznego komfortu.
• Głębokie oddychanie – Skupienie się na głębokim i spokojnym oddychaniu (np. metoda 4-7-8, polegająca na wdechu przez 4 sekundy, zatrzymaniu powietrza przez 7 sekund i powolnym wydechu przez 8 sekund) może pomóc w obniżeniu poziomu stresu, poprawie koncentracji i redukcji napięcia w ciele.

2. Wsparcie społeczne

Wsparcie ze strony innych osób jest nieocenionym narzędziem w radzeniu sobie ze stresem. Opiekunowie, którzy doświadczają trudności związanych z opieką nad osobą niesamodzielną, nie powinni izolować się od innych, ponieważ współdzielenie swoich doświadczeń z innymi może przynieść ulgę i pomoc w przezwyciężeniu trudności. Wsparcie społeczne można uzyskać na kilka sposobów:

• Rodzina i przyjaciele – Bliscy mogą służyć jako źródło emocjonalnego wsparcia. Dzieląc się swoimi obawami, opiekunowie mogą poczuć się zrozumiani i mniej samotni w obliczu trudnej sytuacji. Pomoc rodziny i przyjaciół w codziennych obowiązkach, takich jak zakupy, gotowanie czy opieka nad osobą przewlekle chorą, może również znacząco odciążyć opiekuna i dać mu czas na regenerację.
• Grupy wsparcia dla opiekunów – Spotkania z innymi osobami w podobnej sytuacji, które dzielą podobne trudności, mogą być źródłem nieocenionej pomocy. Grupy wsparcia umożliwiają wymianę doświadczeń, omówienie strategii radzenia sobie z problemami i oferują emocjonalne poczucie przynależności do społeczności. Takie spotkania mogą odbywać się w formie spotkań osobistych, online lub telefonicznych, w zależności od preferencji opiekunów.
• Profesjonalne wsparcie psychologiczne – Regularne konsultacje z psychologiem, terapeutą lub doradcą mogą pomóc opiekunom w radzeniu sobie z emocjonalnymi trudnościami związanymi z opieką. Psychoterapeuci oferują przestrzeń do przetwarzania trudnych emocji, takich jak lęk, złość czy poczucie winy. Z pomocą specjalisty opiekunowie mogą lepiej zrozumieć swoje emocje i wypracować zdrowsze mechanizmy radzenia sobie ze stresem.

3. Zajęcia twórcze i hobby

Angażowanie się w aktywności, które sprawiają przyjemność, to jedna z najlepszych metod radzenia sobie ze stresem. Niestety często podczas opieki nad osobą niesamodzielną trudno jest znaleźć czas na takie aktywności. Jeśli jednak masz trochę czasu dla siebie, warto poświęcić  go na hobby czy twórcze zajęcia, co pozwala oderwać się od codziennych obowiązków i skupić na czymś, co daje satysfakcję i relaks.

• Rysowanie, malowanie lub rękodzieło – Twórcze zajęcia angażują umysł, pozwalają na wyrażenie emocji w sposób artystyczny i pomagają w osiągnięciu wewnętrznej harmonii. Tworzenie czegoś własnoręcznie daje poczucie spełnienia i może być doskonałym sposobem na odprężenie.
• Pisanie dziennika – Zapisywanie swoich myśli, emocji i codziennych doświadczeń pomaga w organizacji własnych przeżyć oraz stanowi rodzaj terapii. Pisanie może stać się formą samopomocy, pozwalającą na odreagowanie stresu i zrozumienie swoich reakcji.

Mindfulness to narzędzie, które może być stosowane codziennie, a jego regularne praktykowanie ma długoterminowe korzyści dla zdrowia psychicznego i emocjonalnego opiekunów.

5. Techniki poznawczo-behawioralne

Techniki poznawczo-behawioralne (CBT) pomagają opiekunom zmieniać negatywne wzorce myślenia i reagowania na stresujące sytuacje. Opiekunowie mogą nauczyć się identyfikować myśli, które zwiększają stres, i zastępować je bardziej realistycznymi i pozytywnymi myślami. Dzięki temu poprawia się ich zdolność do radzenia sobie z trudnościami. Często wykorzystuje się je w formie terapii indywidualnej lub grupowej.

Pomoc dostępna w ramach projektu WSPORNIK

Nasz projekt oferuje kompleksowe wsparcie dla opiekunów w Krakowie i okolicach. Dzięki tej inicjatywie opiekunowie mogą skorzystać z różnorodnych form pomocy psychologicznej i edukacyjnej, ale także urlopu wytchnieniowego, który pomoże w załatwieniu spraw i potrzeb opiekuna przy jednoczesnym odpoczynku od codziennych obowiązków.

Opiekunowie mogą skorzystać z indywidualnych spotkań z psychologiem, który pomoże im przejść przez trudności emocjonalne związane z opieką nad osobą niesamodzielną.

1. Grupy wsparcia – Spotkania z innymi opiekunami pomagają wymieniać się doświadczeniami, budować sieć wsparcia i znaleźć skuteczne rozwiązania codziennych problemów.
2. Szkolenia i warsztaty – Uczestnicy projektu WSPORNIK mogą brać udział w warsztatach, które uczą metod radzenia sobie ze stresem, zarządzania opieką, pielęgnacji osób niesamodzielnych oraz skutecznej komunikacji.
3. Porady specjalistów – Dzięki projektowi, opiekunowie mogą skonsultować się z lekarzami, pielęgniarkami oraz innymi specjalistami, co pozwala im uzyskać niezbędne informacje i porady dotyczące opieki nad osobami przewlekle chorymi.

Podsumowanie

Opieka nad osobami niesamodzielnymi jest niewątpliwie jednym z najbardziej wymagających ról życiowych. Jednak równie ważne jak dobrostan osoby, którą się opiekujemy, jest dbanie o siebie. Odpowiednie wsparcie emocjonalne, psychologiczne i edukacyjne dla opiekunów to klucz do utrzymania równowagi psychicznej, fizycznej i emocjonalnej, które są niezbędne do zapewnienia najlepszej jakości opieki. Inicjatywy takie jak projekt WSPORNIK oferują cenne narzędzia i zasoby, które pomagają opiekunom w skuteczniejszym radzeniu sobie ze stresem i wyzwaniami codziennej opieki.

Źródła

• Techniki relaksacyjne dla opiekunów: https://www.nfz.gov.pl/ oraz https://www.mp.pl/geriatria/.
• Raporty o wsparciu opiekunów: https://www.gov.pl/web/rodzina – strona Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.
• Grupy wsparcia dla opiekunów osób przewlekle chorych: https://wspornik.org/.
• Artykuły o pozytywnym wpływie twórczości na opiekunów: https://pacjent.gov.pl/ oraz publikacje w „Poradniku Opiekuna”.
• „Strategie radzenia sobie ze stresem”: https://www.mp.pl/, zwłaszcza w zakresie długoterminowej opieki.
• Korzyści z angażowania się w aktywności twórcze: https://www.nfz.gov.pl/.