seniorzy grają w chińczyka

Jak organizować domową rehabilitację poznawczą – ćwiczenia dla osób z demencją i otępieniem

Jak organizować domową rehabilitację poznawczą – ćwiczenia dla osób z demencją i otępieniem

Rehabilitacja poznawcza jest jednym z kluczowych elementów wspierania osób chorujących na demencję i otępienie. Odpowiednio dobrane ćwiczenia mogą spowalniać postęp choroby, wzmacniać funkcje pamięci, poprawiać samopoczucie oraz zwiększać codzienną samodzielność. Wiele ćwiczeń można wykonywać w domu — bez specjalistycznego sprzętu, a jedynie z wykorzystaniem rutyny, cierpliwości i prostych materiałów.

Dlaczego domowa rehabilitacja poznawcza jest tak ważna?

Choroby otępienne prowadzą do stopniowego pogarszania funkcji poznawczych, takich jak pamięć, uwaga, język czy zdolności planowania. Badania wskazują, że regularna stymulacja umysłowa może znacząco spowolnić utratę tych funkcji, a nawet poprawić jakość życia chorego. Ważną rolę pełnią tu opiekunowie – to oni najczęściej organizują aktywności, które utrzymują osobę chorującą w kontakcie z otoczeniem i motywują do wysiłku intelektualnego.

Dowartościowany senior to szczęśliwy senior.

Osoby z demencją potrzebują zajęcia, w którym będą odnosić sukcesy. Dlatego warto podejmować ćwiczenia, które ograniczą ryzyko częstych niepowodzeń. Warto motywować seniora do działania, cieszyć się z jego sukcesów i nie denerwować się, gdy coś pójdzie nie tak.

1. Zasady bezpiecznej rehabilitacji poznawczej w domu

Aby ćwiczenia były skuteczne i nie powodowały frustracji, warto pamiętać o kilku zasadach:

  • Czas ma znaczenie

Sesje powinny trwać od 30 do 1 godz. 15 minut. Mniejsza ilość czasu może nie przynieść żadnych efektów, zaś dłuższa aktywność może przeciążyć seniora.

  • Jedno polecenie na raz

Osoby z demencją mogą mieć trudności z przetwarzaniem złożonych instrukcji. Zawsze należy formułować jedno, jasne zadanie.

  • Daj wybór spośród dwóch rzeczy, nie więcej.

Dając szeroki wachlarz wyborów, możesz nie uzyskać odpowiedzi. Warto ograniczyć wybór do dwóch rzeczy.

  • Stała rutyna

Ćwiczenia wykonywane o tej samej porze budują poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności.

  • Trudność dopasowana do możliwości

Celem jest pobudzenie, a nie testowanie. Jeżeli ćwiczenie frustruje, należy je uprościć.

  • Obserwacja i elastyczność

Warto prowadzić prosty dziennik, w którym zapisuje się, co działa, a co NIE działa.

2. Ćwiczenia dla osób z wczesnym etapem demencji

W początkowym stadium demencji możliwe jest wykonywanie wielu różnorodnych ćwiczeń, które wzmacniają pamięć, uwagę i logiczne myślenie.

Pamięć epizodyczna i semantyczna

  • Opowiadanie, co wydarzyło się dziś rano lub wczoraj.
  • Ćwiczenia ze starymi zdjęciami – „Kto to jest?”, „Gdzie to było?”.
  • Kategoryzowanie słów (np. gra w skojarzenia – co kojarzy ci się ze słowem filiżanka)

Uwaga i koncentracja

  • Proste łamigłówki: wyszukiwanie różnic, labirynty.
  • Łączenie punktów w określonej kolejności.
  • Sortowanie przedmiotów według koloru lub wielkości.

Funkcje wykonawcze

  • Planowanie prostych czynności („Jak przygotować herbatę?”).
  • Proste czynności domowe – nakrywanie stołu, składanie ręczników, wycieranie kurzy.

3. Ćwiczenia dla osób z zaawansowaną demencją

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

4. Jak wygląda przykładowa sesja ćwiczeń?

  1. Przygotuj przestrzeń: cicho, jasno, bez rozpraszaczy.
  2. Rozmowa wprowadzająca: porozmawiaj na temat treningu, 2 do 7 minut.
  3. Ćwiczenia rozgrzewkowe: 15-30 minut
  4. Główne ćwiczenie
  5. Podsumowanie: krótka rozmowa.
  6. Zapis obserwacji: co się udało, co sprawiało trudność.

6. Gotowe źródła materiałów i ćwiczeń

Aplikacje i narzędzia

(jako uzupełnienie, nie zastępstwo terapii)

  • CogniFit
  • Lumosity
  • Fit Brains

7. Codzienne czynności jako naturalna rehabilitacja

Rehabilitacja poznawcza to nie tylko ćwiczenia na kartkach. Wiele aktywności domowych aktywizuje mózg:

  • Gotowanie – planowanie, liczenie, sekwencje działań.
  • Zakupy – rozpoznawanie produktów, proste decyzje.
  • Rozmowy – stymulacja językowa i emocjonalna.
  • Drobne prace domowe – utrzymanie samodzielności.

Każda aktywność powinna być dostosowana do możliwości osoby chorej – nawet bardzo proste zadania mogą przynosić

Domowa rehabilitacja poznawcza to skuteczna i dostępna forma wsparcia osób z demencją i otępieniem. Dzięki odpowiedniemu doborowi ćwiczeń, regularności oraz cierpliwości opiekunów możliwe jest spowolnienie postępu choroby, podtrzymanie kluczowych umiejętności i poprawa jakości życia. Najważniejsze jest dopasowanie aktywności do aktualnych możliwości chorego, obserwacja jego reakcji oraz tworzenie spokojnej, przyjaznej atmosfery.

Bibliografia

  1. Clare, L., & Woods, R. (2004). Cognitive rehabilitation and cognitive training for early-stage Alzheimer’s disease and related dementias. Cochrane Database of Systematic Reviews.
  2. Livingston, G. et al. (2020). Dementia prevention, intervention, and care. The Lancet.
  3. World Health Organization (WHO). (2017). Global action plan on the public health response to dementia 2017–2025.
  4. Alzheimer’s Society (UK) – materiały edukacyjne i karty aktywności.
  5. Alzheimer’s Association (USA) – przewodniki dla opiekunów, zasoby online.
  6. https://helpmed.com.pl/10-przyjemnych-i-nieskomplikowanych-aktywnosci-dla-osob-z-demencja/
  7. https://www.veritas-opieka.pl/cwiczenia-dla-osob-z-demencja-starcza/
  8. https://uploads.strikinglycdn.com/files/555d46a6-8d03-4662-b464-793686031c98/Scenariusze%20w%20parze%20senior%20opiekun%202020.pdf?id=3351393 

Comments are closed.