Starszy Pan ma twarz w dłoniach i jest załamany

Depresja u osób starszych – objawy, które łatwo przeoczyć

Starzenie się to naturalny proces, któremu towarzyszy wiele zmian – biologicznych, społecznych i psychicznych. Niestety, nadal zbyt często towarzyszy mu mit, że smutek, apatia czy wycofanie z życia są nieodłącznym elementem starości. W rzeczywistości mogą to być objawy depresji – poważnej choroby, która dotyka także osoby starsze, choć często pozostaje u nich nierozpoznana.

Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia, depresja dotyka około 7% osób starszych na świecie, ale wiele przypadków nie jest diagnozowanych ani leczonych. Dlaczego tak się dzieje i na co warto zwrócić uwagę?

Czym jest depresja u osób starszych?

Depresja to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się utrzymującym się uczuciem smutku, brakiem zainteresowania codziennymi czynnościami oraz spadkiem energii. U osób starszych obraz depresji bywa jednak odmienny niż u młodszych dorosłych – często mniej wyraźny, bardziej „cichy”, a przez to trudniejszy do rozpoznania.

W diagnostyce stosuje się m.in. kryteria DSM-5, według których objawy muszą utrzymywać się co najmniej dwa tygodnie i znacząco wpływać na funkcjonowanie osoby chorej.

Objawy depresji – nie zawsze oczywiste

Objawy psychiczne:

  • uczucie przygnębienia, ale także drażliwość, rozdrażnienie,

  • utrata zainteresowań, brak radości z dotychczasowych aktywności,

  • poczucie winy, bezradności, niskiej wartości,

  • trudności z koncentracją i podejmowaniem decyzji,

  • lęk, napięcie emocjonalne, płaczliwość,

  • myśli rezygnacyjne lub samobójcze.

Objawy somatyczne:

  • przewlekłe zmęczenie, brak energii,

  • zaburzenia apetytu (najczęściej spadek),

  • bezsenność lub częste wybudzanie się w nocy,

  • dolegliwości bólowe (np. bóle głowy, brzucha, stawów), bez wyraźnej przyczyny medycznej.

Objawy poznawcze:

U niektórych seniorów depresja przypomina choroby otępienne – pojawiają się zaburzenia pamięci, trudności z mówieniem, mylenie faktów. To tzw. pseudodemencja – stan odwracalny, jeśli depresja zostanie odpowiednio leczona.

Dlaczego depresja u seniorów bywa niezauważona?

  • Przekonanie, że „to normalne w tym wieku” – smutek i wycofanie mylnie uznaje się za naturalną część starzenia.

  • Brak zgłaszania objawów przez seniorów – wielu starszych ludzi nie mówi o swoim stanie psychicznym z powodu wstydu, przekonania, że „nie wypada narzekać”,  albo braku wiedzy.

  • Objawy somatyczne dominują – lekarze i opiekunowie skupiają się często na objawach fizycznych, pomijając stan psychiczny.

  • Współistniejące choroby przewlekłe – takie jak cukrzyca, nadciśnienie, demencja, mogą maskować objawy depresji lub być z nimi mylone.

Skutki nieleczonej depresji

Nieleczona depresja wpływa negatywnie na jakość życia, funkcjonowanie społeczne i fizyczne seniora. Może prowadzić do:

  • pogłębienia izolacji i bezradności,

  • przyspieszenia postępu innych chorób (np. chorób serca),

  • większego ryzyka samobójstwa – szczególnie wśród starszych mężczyzn,

  • pogorszenia funkcji poznawczych i wzrostu ryzyka demencji.

Diagnostyka i leczenie

Rozpoznanie depresji u seniora wymaga czujności – zarówno ze strony lekarza, jak i bliskich. Pomocne są standaryzowane narzędzia, jak Geriatryczna Skala Depresji (GDS), łatwa do przeprowadzenia w gabinecie lekarskim lub przez opiekuna.

Leczenie może obejmować:

  • Farmakoterapię – antydepresanty nowej generacji (SSRI), dobrze tolerowane przez osoby starsze, choć wymagające kontroli w przypadku chorób współistniejących.

  • Psychoterapię – szczególnie skuteczna bywa terapia poznawczo-behawioralna (CBT).

  • Aktywizację społeczną i wsparcie emocjonalne – kontakty społeczne, zajęcia grupowe, wolontariat poprawiają nastrój i wzmacniają poczucie sensu.

Jak wspierać seniora z depresją?

  • Słuchać i nie bagatelizować sygnałów – nawet jeśli są subtelne.

  • Zachęcać do rozmowy – o emocjach, codziennych trudnościach.

  • Wspierać aktywność fizyczną i społeczną – nawet spacery mogą mieć terapeutyczne działanie.

  • Pomóc w dostępie do specjalistów – geriatra, psychiatra, psycholog.

  • Dbać o siebie jako opiekun – opiekunowie często również potrzebują wsparcia psychicznego i informacji.

Depresja u osób starszych to nie „fanaberia” ani „norma wieku starczego”. To poważna, ale uleczalna choroba, która – jeśli zostanie odpowiednio wcześnie rozpoznana – nie musi odbierać godności i jakości życia w jesieni życia. Warto reagować, obserwować i nie wahać się prosić o pomoc – dla siebie lub bliskiego seniora.

Bibliografia

Tags: No tags

Comments are closed.