Czym jest stwardnienie rozsiane?

Objawy stwardnienia rozsianego.

Pierwszymi objawami stwardnienia rozsianego są zazwyczaj zmiany czucia w kończynach lub w twarzy, problemy ze wzrokiem (podwójne widzenie, niewyraźne widzenie, zez), osłabienie, niestabilny chód oraz problemy z utrzymaniem równowagi. Innymi objawami, mogą być trudności z koncentracją, upośledzenie myślenia, zmęczenie, zaburzenia natury psychicznej, problemy z pamięcią, zaburzenia czucia oraz niedowład i drżenie kończyn. Następnie może wystąpić sztywność mięśni, ból, problemy z kontrolowaniem oddawania moczu, przełykaniem czy zaburzenia związane z procesem trawienia i wypróżniania. Zdarza się również, że symptomem choroby są zaburzenia mowy czyli afazja.

Trzy główne typy stwardnienia rozsianego.

Rzutowo-remisyjna postać stwardnienia rozsianego (RRMS): pierwsze objawy choroby pojawiają się w wieku około 20 lat. U osoby z RRMS występują okresy, w których istniejące lub nowe objawy ulegają zdecydowanemu nasileniu. Okres ten nazywamy rzutem (nawrotem) lub zaostrzeniem choroby. Rzuty często pojawiają się bez żadnego ostrzeżenia, choć mogą być związane ze stresem lub występować po przebytej chorobie. Objawy utrzymują się zazwyczaj kilka dni lub tygodni, ustępując powoli w podobnym czasie. Okres między atakami, kiedy objawy ustępują, nazywany jest remisją. W okresie remisji choroba jest jednak nadal aktywna, a uszkodzenie nerwów może postępować. Po rozpoznaniu SM chory zazwyczaj od czasu do czasu doświadcza nawrotów, które są rozdzielone okresami remisji trwającymi kilka tygodni, miesięcy, a nawet lat.

Wtórnie postępująca postać stwardnienia rozsianego (SPMS): Bez leczenia u nawet 80% osób z RRMS istnieje ryzyko przekształcenia się choroby w SPMS. Cały proces przebiega powoli, zazwyczaj 10–15 lat. W tej fazie choroby nie obserwuje się już wcześniejszego schematu nawrotów i następujących po nich okresów remisji. Niektóre osoby mogą nadal doświadczać nawrotów choroby, po których jednak nie obserwuje się pełnego powrotu do zdrowia. W tej fazie choroby pewne objawy ulegają utrwaleniu. W SPMS objawy choroby stopniowo nasilają się w czasie. SPMS zazwyczaj rozwija się w przebiegu RRMS, chociaż u niewielkiej liczby osób tę postać SM rozpoznaje się w momencie zachorowania.

Pierwotnie postępująca postać stwardnienia rozsianego (PPMS): Objawy choroby nie występują w postaci rzutów; zamiast tego stopniowo się nasilają wraz z czasem trwania zaburzenia. Tę postać nazywa się “pierwotnie postępującą”, ponieważ postępuje od pierwszych (pierwotnych) objawów choroby. U chorych nie rozpoznaje się remisji, ale mogą występować długie okresy, kiedy nie stwierdza się widocznych zmian, a stan zdrowia wydaje się być stabilny.

Badania diagnostyczne SM.

Nie ma jednego określonego testu diagnostycznego SM. Zamiast tego lekarz przeprowadzi wstępną ocenę pacjenta i może zlecić wykonanie badań krwi, aby wykluczyć inne przyczyny objawów. Jeśli będzie to konieczne, lekarz skieruje pacjenta do neurologa, aby poszerzyć diagnostykę.

Testy używane przez neurologów w diagnostyce SM obejmują:

Badanie neurologiczne: badanie fizykalne wykonywane w celu sprawdzenia wszystkich nieprawidłowości, zmian lub osłabienia ruchów gałek ocznych i wzroku, siły mięśniowej kończyn górnych i dolnych, równowagi, koordynacji, czucia, mowy i odruchów.

Rezonans magnetyczny (MR): badanie radiologiczne pozwalające uzyskać szczegółowy obraz wnętrza mózgu i rdzenia kręgowego. MR pozwala z dużą dokładnością potwierdzić obecność stanu zapalnego, uszkodzenia lub blizny (zmian).

Badanie potencjałów wywołanych: istnieje kilka rodzajów badania potencjałów wywołanych, ale najczęstszy z nich ocenia czas, jaki mózg potrzebuje na odebranie wiadomości z gałek ocznych. Jest to niebolesne badanie polegające na monitorowaniu fal mózgowych powstających w odpowiedzi na wyświetlane na ekranie wzory/symbole.

Nakłucie lędźwiowe: procedura jest wykonywana w znieczuleniu miejscowym, aby pobrać niewielką objętość płynu otaczającego mózg i rdzeń kręgowych przez igłę umieszczoną w dolnej części pleców. Próbka płynu jest następnie badana pod kątem obecności komórek odpornościowych i przeciwciał; jeśli są one obecne, rozpoznanie SM jest możliwe. Nakłucie lędźwiowe jest bezpieczne, ale może powodować dyskomfort, a u niektórych osób po zabiegu pojawia się ból głowy, który może utrzymywać się przez kilka dni.

Usprawnianie przez:

CODZIENNĄ POMOC. To najważniejsze zadanie w trakcie choroby, zwłaszcza, gdy choroba jest w zaawansowanym stadium. Asystowanie podopiecznemu w trakcie codziennych czynności obejmuje pomoc w spożywaniu posiłków, ubieraniu się, dbaniu o higienę czy dziennej porcji ruchu. Często chory potrzebuje również wsparcia podczas podnoszenia się i samego poruszania po domu.

REHABILITACJA. Rehabilitacja jest równie bardzo ważnym elementem w trakcie choroby. Obejmuje same ćwiczenia, ale także motywowanie do ich wykonania. Najlepsze efekty przynoszą krótkie ćwiczenia które zapobiegają wiotczeniu mięśni. Proces rehabilitacji pozwala na zwiększenie zakresu ruchu w stawach i wzmacnia mięśnie. Poza tym wpływa na poprawę koordynacji wzrokowo- ruchowej.

POBUDZENIE INTELEKTUALNE. Bardzo ważne jest w trakcie trwania choroby pobudzanie funkcji intelektualnych poprzez m.in. rozmowy, krzyżówki, gry pamięciowe, szachy czy łamigłówki przyczynią się do poprawy formy umysłowej i tym samym zmniejszą ryzyko późniejszych problemów z pamięcią i koncentracją.

WSPARCIE MENTALNE. Przy chorym należy być empatycznym, cierpliwym i wyrozumiałym. Osoba chora, robi wszystko wolniej, często niezaradnie. Może występować agresja u chorego. Należy rozmawiać z osobą chorą o jej uczuciach i obawach. Ważne jest motywowanie do ćwiczeń i przyjmowania leków, ale także do spotkań z ludźmi i realizacji swoich zainteresowań. To pozwoli zapomnieć o chorobie chociaż na chwilę.

DIETA. Dieta może pozytywnie wpłynąć na komfort życia seniora i łagodniejszy przebieg choroby. Przy SM należy pamiętać o wysokiej zawartości błonnika zapobiegającego zaparciom oraz o odpowiedniej ilości witamin. Dieta powinna być bogata w wapń i witaminę D, które zapobiegają zachorowaniu na osteoporozę. Potrzeba ich przyjmowania związana jest z lekami sterydowymi które zwiększają prawdopodobieństwo jej wystąpienia. Przygotowane dania powinny posiadać nienasycone kwasy tłuszczowe oraz jak najmniej tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Jeśli ułatwi to osobie chorej to pokarm może być w formie papki oraz w postaci bardziej płynnej. Należy pamiętać o właściwym nawodnieniu, czyli podawaniu choremu około 2 litrów płynów dziennie.

Ważne jest, aby pilnować godzin przyjmowania leków, dbać o odporność, aby ograniczyć rzuty choroby spowodowane infekcjami, jak najbardziej ograniczyć czynniki stresowe które zaostrzają objawy choroby, zapewnić podopiecznemu cierpiącemu na problemy związane z niepowstrzymanym parciem na pęcherz szybki dostęp do specjalnego basenu lub pobliskiej toalety.