Porozumiewając się między sobą używamy języka werbalnego, czyli mówionego oraz komunikacji niewerbalnej, na którą składa się nasza mowa ciała (m.in. gesty, mimika, postawa ciała). Opiekując się osobą chorą, która nie mówi zapominamy jednak o tym, że język stanowi tylko 7% całej naszej komunikacji. Popatrzmy na osoby Głuche, które na co dzień posługują się językiem wizualno-przestrzennym, zwanym Polskim Językiem Migowym (PJM). Ogromną rolę w ich komunikacji odgrywają ręce i mimika twarzy.[1]
Warto więc pamiętać, że możliwość porozumienia z osobą chorą, która nie mówi, zapewniają gesty, spojrzenie, wyraz twarzy, czy sposób poruszania się. Dzięki takiemu przekazowi informacja może docierać od opiekuna/opiekunki do chorego/chorej i w drugą stronę.
Kontakt z chorym/chorą może ułatwić:
- empatia, czyli współodczuwanie,
- kontakt wzrokowy, dający poczucie bezpieczeństwa oraz możliwość odczytywania słów z ruchu warg,
- obserwacja mimiki twarzy, ułatwiająca odczytywanie komunikatu,
- używanie krótkich zdań i pytań, na które chory/a może odpowiedzieć „tak”, „nie” lub kiwnąć głową,
- wyraźne i spokojne mówienie,
- zamiana słów na gesty, podczas komunikowania jakiejś czynności.[2]
Porozumiewanie się z niemówiącą osobą chorą może ułatwić nam również komunikacja alternatywna i wspomagająca (AAC), która została stworzona z myślą o osobach z niepełnosprawnością intelektualną i osobach chorych, które nie posługują się mową werbalną. AAC skierowana jest też do osób ze spektrum autyzmu, mózgowym porażeniem dziecięcym, zaburzoną kontrolą aparatu mowy, z uszkodzonym ośrodkowym układem nerwowym (OUN) w następstwie chorób oraz z zespołami uwarunkowanymi genetycznie.[3]
Komunikacja alternatywna wykorzystywana jest w sytuacjach, kiedy jest możliwy kontakt twarzą w twarz między rozmówcami. Zamiast mowy używa się systemów znakowych, graficznych, manualnych, pisemnych lub alfabetu Morse’a (zestaw dźwięków, błysków światła, impulsów elektrycznych lub znaków popularnie zwanych kreską i kropką[4]).
Komunikacja wspomagająca wzmacnia umiejętności werbalne chorego/chorej w sytuacjach, gdy ma on/a ograniczoną umiejętność mówienia. Komunikacja wzmacniająca jest dobierana indywidualnie do potrzeb osoby.[5] [1]https://pl.wikipedia.org/wiki/Polski_j%C4%99zyk_migowy
[2]https://www.poradnikzdrowie.pl/sprawdz-sie/niezbednik-pacjenta/jak-opiekowac-sie-osoba-chora-ktora-nie-mowi-aa-aitc-zd8P-AK1s.html [3]https://polki.pl/zdrowie/choroby,jak-komunikowac-sie-z-osoba-niemowiaca,10385061,artykul.html [4] https://pl.wikipedia.org/wiki/Kod_Morse%E2%80%99a [5]https://polki.pl/zdrowie/choroby,jak-komunikowac-sie-z-osoba-niemowiaca,10385061,artykul.html